Latest News

Super Typhoon Ragasa, the world's most powerful tropical cyclone this year, lashed Hong Kong with hurricane-force winds and torrential rain on Wednesday as the city shut down and more than 700 flights were canceled.

• Siêu bão Ragasa, cơn bão nhiệt đới mạnh nhất thế giới trong năm nay, đã tấn công Hồng Kông với gió mạnh cấp bão và mưa lớn vào thứ Tư khi thành phố đóng cửa và hơn 700 chuyến bay bị hủy.

The typhoon sparked panic buying this week, with people piling into supermarkets, leaving little on the shelves and in some cases queuing for hours to purchase goods amid fears that shops could be closed for two days.

• Cơn bão đã gây ra tình trạng mua sắm hoảng loạn trong tuần này, khi người dân đổ xô vào các siêu thị, để lại ít hàng trên kệ và trong một số trường hợp phải xếp hàng trong nhiều giờ để mua hàng hóa vì lo sợ các cửa hàng có thể đóng cửa trong hai ngày.

As the typhoon approached, residents across the city taped their windows in the hope of minimizing any danger from shattered glass.

• Khi cơn bão tiến gần, cư dân trên toàn thành phố đã dán băng keo lên cửa sổ với hy vọng giảm thiểu nguy cơ từ kính vỡ.

Packing hurricane-force winds of up to 200 kph (124 mph), Ragasa will be closest to Hong Kong early Wednesday morning, skirting around 100 km to the south of the territory.

• Với sức gió mạnh cấp bão lên tới 200 km/h (124 dặm/giờ), Ragasa sẽ ở gần nhất với Hồng Kông vào sáng sớm thứ Tư, cách khoảng 100 km về phía nam của lãnh thổ.

Hong Kong issued the typhoon signal 10, its highest, late on Tuesday, which urges most businesses and transport services to shut down.

• Hồng Kông đã phát tín hiệu bão cấp 10, cấp cao nhất, vào tối thứ Ba, kêu gọi hầu hết các doanh nghiệp và dịch vụ vận chuyển ngừng hoạt động.

"Seas will be phenomenal with swells. There will be overtopping waves over the shoreline, which will be particularly significant along the eastern and southern coasts," the observatory said.

• "Biển sẽ rất dữ dội với những con sóng lớn. Sẽ có những đợt sóng tràn qua bờ biển, điều này sẽ đặc biệt nghiêm trọng dọc theo bờ biển phía đông và phía nam," đài quan sát cho biết.

Authorities have warned of rising sea levels, saying they could be similar to those seen during Typhoon Hato in 2017 and Typhoon Mangkhut in 2018, both of which caused billions of dollars in damage.

• Các cơ quan chức năng đã cảnh báo về mực nước biển dâng cao, nói rằng chúng có thể tương tự như những gì đã thấy trong các cơn bão Hato vào năm 2017 và bão Mangkhut vào năm 2018, cả hai đều gây thiệt hại lên đến hàng tỷ đô la.

The observatory said water levels have started to rise due to a significant storm surge and will reach a maximum of around four meters (13 feet) around noon (0400 GMT).

• Đài quan sát cho biết mực nước đã bắt đầu dâng cao do hiện tượng sóng lớn và sẽ đạt tối đa khoảng bốn mét (13 feet) vào khoảng trưa (0400 GMT).

The financial hub has already opened 49 temporary shelters in various districts and 727 people have sought refuge at the shelters.

• Trung tâm tài chính đã mở 49 nơi trú ẩn tạm thời ở các quận khác nhau và 727 người đã tìm nơi trú ẩn tại các nơi này.

Hong Kong's Stock Exchange will remain open. It changed its policy late last year to continue trading whatever the weather.

• Sở Giao dịch Chứng khoán Hồng Kông sẽ vẫn mở cửa. Chính sách của họ đã thay đổi vào cuối năm ngoái để tiếp tục giao dịch bất kể thời tiết.

Ragasa will maintain super typhoon intensity as it edges closer to the coast of Guangdong, mainland China and Taiwan, after sweeping through the northern Philippines on Monday. It is expected to make landfall along Guangdong's coast from midday to late Wednesday.

• Ragasa sẽ duy trì cường độ siêu bão khi tiến gần hơn đến bờ biển Quảng Đông, Trung Quốc đại lục và Đài Loan, sau khi quét qua miền bắc Philippines vào thứ Hai. Dự kiến nó sẽ đổ bộ vào bờ biển Quảng Đông từ giữa trưa đến cuối ngày thứ Tư.

Guangdong authorities evacuated over 770,000 people, state broadcaster CCTV said.

• Cơ quan chức năng Quảng Đông đã sơ tán hơn 770.000 người, đài truyền hình nhà nước CCTV cho biết.

In the gambling hub of Macau next to Hong Kong, authorities issued the No. 10 warning signal at 5:30 a.m.

• Tại trung tâm cờ bạc Macau gần Hồng Kông, cơ quan chức năng đã phát tín hiệu cảnh báo số 10 vào lúc 5:30 sáng.

Japan, voted "world's most favorite destination" last year by Condé Nast Traveler readers, was the most-booked outbound destination among Chinese travelers for the eight-day Mid-Autumn Festival and National Day holiday starting Oct. 1, according to travel platforms.

• Nhật Bản, được độc giả của Condé Nast Traveler bình chọn là "điểm đến được yêu thích nhất thế giới" vào năm ngoái, là điểm đến nước ngoài được đặt vé nhiều nhất trong số du khách Trung Quốc cho kỳ nghỉ lễ Trung Thu và Quốc Khánh kéo dài tám ngày bắt đầu từ ngày 1 tháng 10, theo các nền tảng du lịch.

Thousands of Chinese residents plan to travel abroad during the break, China Daily reported.

• Hàng ngàn cư dân Trung Quốc dự định đi du lịch nước ngoài trong kỳ nghỉ, theo báo cáo từ China Daily.

U.S.-based Airbnb said searches by Chinese users for overseas stays with check-in dates between Sept. 27 and Oct. 8 nearly doubled year-on-year.

• Airbnb có trụ sở tại Mỹ cho biết các tìm kiếm của người dùng Trung Quốc cho các chỗ ở nước ngoài với ngày nhận phòng từ ngày 27 tháng 9 đến ngày 8 tháng 10 đã gần như tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước.

Its most popular overseas destinations for the period are Japan, Italy, France, Spain, New Zealand, South Korea, Indonesia, Australia, the U.S., and the U.K., according to the service.

• Các điểm đến nước ngoài phổ biến nhất trong khoảng thời gian này là Nhật Bản, Ý, Pháp, Tây Ban Nha, New Zealand, Hàn Quốc, Indonesia, Úc, Mỹ và Anh, theo dịch vụ này.

Chinese online travel agency Qunar listed the top 10 countries for Chinese tourists during the holiday as Japan, Thailand, South Korea, Malaysia, Vietnam, Indonesia, Australia, Russia, Singapore, and Italy, according to Yicai Global news site.

• Trang web tin tức Yicai Global cho biết đại lý du lịch trực tuyến Qunar của Trung Quốc đã liệt kê 10 quốc gia hàng đầu cho du khách Trung Quốc trong kỳ nghỉ là Nhật Bản, Thái Lan, Hàn Quốc, Malaysia, Việt Nam, Indonesia, Úc, Nga, Singapore và Ý.

Japan welcomed 3.4 million foreign visitors last month, up 16.9% year-on-year, driven by additional flights from across Asia.

• Nhật Bản đã đón 3,4 triệu du khách nước ngoài vào tháng trước, tăng 16,9% so với cùng kỳ năm trước, được thúc đẩy bởi các chuyến bay bổ sung từ khắp châu Á.

China led with 1 million visitors, up 36.5%, followed by South Korea with 660,900, up 8%, according to the Japan National Tourism Organization.

• Trung Quốc dẫn đầu với 1 triệu du khách, tăng 36,5%, tiếp theo là Hàn Quốc với 660.900 du khách, tăng 8%, theo Tổ chức Du lịch Quốc gia Nhật Bản.

Fourteen people are now dead in eastern Taiwan's Hualien county after a barrier lake in the mountains overflowed and sent a wall of water into a town during Typhoon Ragasa, the island's fire department said on Wednesday.

• Theo báo cáo từ Sở Cứu hỏa Đài Loan vào thứ Tư, hiện có 14 người chết ở huyện Hoa Liên, miền đông Đài Loan sau khi một hồ chứa nước trên núi tràn và tạo ra một bức tường nước đổ vào một thị trấn trong cơn bão Ragasa.

On Tuesday night the government put the death toll at two with 30 others missing.

• Vào tối thứ Ba, chính phủ đã thông báo số người chết là 2 và 30 người khác mất tích.

"As of 7 a.m. (Wednesday), 14 people are confirmed dead and 18 were reported injured," said Lee Kuan-ting, a Hualien County Government press official.

• "Tính đến 7 giờ sáng (thứ Tư), có 14 người được xác nhận đã chết và 18 người bị thương," Lee Kuan-ting, một quan chức truyền thông của Chính quyền Huyện Hoa Liên cho biết.

"Thirty missing was the figure last night, released by the [Taiwan's] Fire Agency, and our teams are still searching," he added.

• "Con số 30 người mất tích là số liệu từ tối qua, do [Cơ quan Cứu hỏa Đài Loan] công bố, và các đội của chúng tôi vẫn đang tìm kiếm," ông nói thêm.

Fourteen people have died in Taiwan's eastern county of Hualien with 124 missing after a barrier lake in the mountains overflowed to deluge a town during a typhoon, the island's fire department said on Wednesday.

• Mười bốn người đã chết ở huyện Hualien phía đông Đài Loan với 124 người mất tích sau khi một hồ chắn ở núi tràn ngập một thị trấn trong cơn bão, cơ quan cứu hỏa của hòn đảo cho biết vào thứ Tư.

Taiwan has been lashed since Monday by the outer rim of Super Typhoon Ragasa, now heading for China's southern coast and the Asian financial hub of Hong Kong.

• Đài Loan đã bị tấn công từ thứ Hai bởi vùng rìa bên ngoài của Siêu bão Ragasa, hiện đang tiến đến bờ biển phía nam Trung Quốc và trung tâm tài chính châu Á Hồng Kông.

The barrier lake, formed by landslides triggered by earlier heavy rain in Taiwan's sparsely populated east, burst its banks on Tuesday afternoon to send a wall of water into the township of Guangfu.

• Hồ chắn, được hình thành bởi sạt lở đất do mưa lớn trước đó ở khu vực ít dân cư phía đông Đài Loan, đã vỡ bờ vào chiều thứ Ba, gửi một dòng nước lớn vào thị trấn Guangfu.

Fire officials said all the dead and missing were in Guangfu.

• Các quan chức cứu hỏa cho biết tất cả những người chết và mất tích đều ở Guangfu.

Wang Tse-an said his entire village of Dama, home to about 1,000 people in the township, had been flooded and many were still stranded.

• Wang Tse-an cho biết cả ngôi làng của ông, Dama, nơi có khoảng 1.000 người ở thị trấn này, đã bị ngập và nhiều người vẫn còn bị mắc kẹt.

"It's chaotic now," Wang, the village chief, told Reuters, adding that the most important task was to get people to safety in shelters, while supplies could not get through.

• "Hiện giờ rất hỗn loạn," Wang, trưởng làng, nói với Reuters, thêm rằng nhiệm vụ quan trọng nhất là đưa người dân đến nơi an toàn trong các nơi trú ẩn, trong khi các nguồn cung cấp không thể tiếp cận.

"There are mud and rocks everywhere. Some flooding has subsided but some remains."

• "Có bùn và đá khắp nơi. Một số vùng ngập nước đã rút nhưng một số vẫn còn."

Regions across Taiwan have sent rescue teams to Hualien.

• Các vùng trên khắp Đài Loan đã cử đội cứu hộ đến Hualien.

About 5,200 people, or about 60% of Guangfu's population, sought shelter on the higher floors of their own homes while most of the rest left to stay with their families, government data showed.

• Khoảng 5.200 người, hoặc khoảng 60% dân số của Guangfu, đã tìm kiếm nơi trú ẩn ở các tầng cao hơn của nhà riêng của họ trong khi phần lớn những người còn lại rời đi ở cùng gia đình, theo dữ liệu của chính phủ.

The government estimated the barrier lake contained 91 million tonnes of water, enough to fill about 36,000 Olympic-sized swimming pools and the equivalent of a major reservoir in southern Taiwan.

• Chính phủ ước tính hồ chắn chứa 91 triệu tấn nước, đủ để lấp đầy khoảng 36.000 bể bơi kích thước Olympic và tương đương với một hồ chứa lớn ở phía nam Đài Loan.

The lake overflowed to release about 60 million tonnes of water, the government said.

• Hồ đã tràn ra để giải phóng khoảng 60 triệu tấn nước, chính phủ cho biết.

The typhoon brought about 70 cm (28 inches) of rain to Taiwan's east.

• Cơn bão đã mang lại khoảng 70 cm (28 inch) mưa cho phía đông Đài Loan.

In 2009, Typhoon Morakot cut a swathe of destruction through the south, killing about 700 and causing damage of up to $3 billion.

• Năm 2009, Bão Morakot đã gây ra một đợt tàn phá lớn ở phía nam, khiến khoảng 700 người thiệt mạng và gây thiệt hại lên đến 3 tỷ đô la.

Cars swept in floodwaters after the Mataian Creek landslide lake overflowed, destroying the Mataian Bridge and submerging large parts of Guangfu Township, Hualien County, Taiwan, Sept. 23, 2025. Video by X/Weather Monitor

• Ô tô bị cuốn trôi trong lũ sau khi hồ chắn Mataian Creek tràn ngập, phá hủy Cầu Mataian và làm ngập nhiều phần lớn của Thị trấn Guangfu, Huyện Hualien, Đài Loan, ngày 23 tháng 9 năm 2025. Video từ X/Weather Monitor.

Super Typhoon Ragasa intensified at an unusually fast pace because it formed over a wide stretch of warm sea with surface temperatures of 29–30 C but it is set to weaken just as rapidly after encountering a dry air mass moving down from the north and friction from land.

• Siêu bão Ragasa tăng cường với tốc độ bất thường vì nó hình thành trên một vùng biển ấm rộng lớn với nhiệt độ bề mặt 29–30 độ C nhưng nó sẽ suy yếu nhanh chóng sau khi gặp khối không khí khô từ phía bắc di chuyển xuống và ma sát từ đất liền.

Ragasa developed last Thursday from a tropical depression off the coast of the Philippines. Within just three days, it strengthened by eight categories to become a super typhoon.

• Ragasa phát triển từ thứ Năm tuần trước từ một áp thấp nhiệt đới ngoài khơi bờ biển Philippines. Chỉ trong ba ngày, nó đã tăng cường lên tám cấp để trở thành một siêu bão.

By Monday evening, as it entered the East Sea (South China Sea), Ragasa peaked with sustained winds of 221 km per hour.

• Đến tối thứ Hai, khi nó đi vào Biển Đông (Biển Nam Trung Hoa), Ragasa đạt đỉnh với gió duy trì 221 km mỗi giờ.

It surpassed Typhoon Yagi of 2024, making it the strongest system recorded in the sea in the past 70 years.

• Nó đã vượt qua bão Yagi của năm 2024, trở thành hệ thống mạnh nhất được ghi nhận trong biển trong 70 năm qua.

One day after entering the East Sea, Ragasa weakened by one level on Tuesday evening, packing winds of 167-201 kph and has maintained that level until Wednesday morning.

• Một ngày sau khi vào Biển Đông, Ragasa đã suy yếu một cấp vào tối thứ Ba, với gió từ 167-201 kph và duy trì mức đó đến sáng thứ Tư.

At 6 a.m. on Wednesday, it lay 380 km east of China's Leizhou Peninsula. Over the next three hours, the typhoon is expected to move west-northwest at about 20 kph, according to the National Center for Hydro-Meteorological Forecasting.

• Vào 6 giờ sáng thứ Tư, nó nằm cách bán đảo Lôi Châu của Trung Quốc 380 km về phía đông. Trong ba giờ tiếp theo, bão dự kiến sẽ di chuyển về phía tây-tây bắc với tốc độ khoảng 20 kph, theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia.

By 4:00 a.m. Thursday, the storm will be over waters off China's Guangxi coast, about 150 km east of Mong Cai Town of Quang Ninh, Vietnam. It is expected to make landfall in Quang Ninh – Hai Phong around noon on Thursday with wind speeds of 61-88 kph.

• Đến 4 giờ sáng thứ Năm, bão sẽ ở trên vùng biển ngoài khơi bờ biển Quảng Tây của Trung Quốc, cách thị trấn Móng Cái của Quảng Ninh, Việt Nam khoảng 150 km về phía đông. Nó dự kiến sẽ đổ bộ vào Quảng Ninh – Hải Phòng vào khoảng trưa thứ Năm với tốc độ gió từ 61-88 kph.

The trajectory of Super Typhoon Ragasa. Graphics by Vietnam Disasters Monitoring System

• Quỹ đạo của siêu bão Ragasa. Đồ họa bởi Hệ thống Giám sát Thiên tai Việt Nam.

Truong Ba Kien, Deputy Director of the Center for Meteorology and Climate Research at the Institute of Meteorology, Hydrology and Climate Change, pointed to several contributing factors to the storm's rapid intensification and weakening.

• Trương Bá Kiên, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Khí tượng và Khí hậu tại Viện Khí tượng Thủy văn và Biến đổi Khí hậu, đã chỉ ra một số yếu tố góp phần vào sự tăng cường và suy yếu nhanh chóng của bão.

The storm formed in the western Pacific and tracked northwest between the Philippines and Taiwan, traveling over open waters without interacting with land or islands.

• Cơn bão hình thành ở phía tây Thái Bình Dương và di chuyển về phía tây bắc giữa Philippines và Đài Loan, di chuyển qua vùng biển mở mà không tương tác với đất liền hoặc đảo.

"In this area, sea surface temperatures stayed consistently at 29–30 C. The warm, deep water layer provided abundant energy for the storm to strengthen," he said.

• "Ở khu vực này, nhiệt độ bề mặt biển duy trì ổn định ở mức 29-30 độ C. Lớp nước ấm sâu cung cấp năng lượng dồi dào cho bão tăng cường," ông nói.

He added that other atmospheric conditions also favored rapid intensification. Weak vertical wind shear in the upper atmosphere, which means sudden changes in wind speed or direction with altitude, allowed the storm's structure to remain symmetrically stable.

• Ông thêm rằng các điều kiện khí quyển khác cũng ủng hộ sự tăng cường nhanh chóng. Sự cắt gió dọc yếu trong tầng khí quyển trên, có nghĩa là sự thay đổi đột ngột về tốc độ hoặc hướng gió với độ cao, cho phép cấu trúc của bão duy trì sự ổn định đối xứng.

Meanwhile, low-level convergence (drawing warm, moist air into the storm's center) combined with upper-level divergence (pushing that air upward) created efficient ventilation, fueling further intensification.

• Trong khi đó, sự hội tụ ở tầng thấp (hút không khí ấm, ẩm vào trung tâm của bão) kết hợp với sự phân kỳ ở tầng cao (đẩy không khí đó lên) tạo ra sự thông gió hiệu quả, cung cấp thêm năng lượng cho sự tăng cường.

From a dynamics perspective, Kien explained that the storm was situated within a region of large-scale cyclonic circulation and strong convergence, which enhanced convection and concentrated momentum into the storm's core. At the same time, its center lay on the southwestern edge of the subtropical high, producing a stable steering flow that enabled Ragasa to strengthen continuously without drifting off course or dispersing energy.

• Từ góc độ động lực học, Kiên giải thích rằng bão nằm trong một khu vực có tuần hoàn xoáy quy mô lớn và sự hội tụ mạnh, điều này tăng cường sự đối lưu và tập trung động lượng vào lõi của bão. Đồng thời, trung tâm của nó nằm ở rìa tây nam của áp cao cận nhiệt, tạo ra dòng dẫn ổn định cho phép Ragasa tăng cường liên tục mà không bị lệch hướng hoặc phân tán năng lượng.

During this process, Ragasa also underwent an eyewall replacement cycle - a phenomenon where the dense cloud ring surrounding the center is replaced by a new one. This led to the formation of a larger, rounder, and more defined eye, with smaller internal vortices that concentrated winds more effectively and pushed maximum wind speeds higher.

• Trong quá trình này, Ragasa cũng trải qua chu kỳ thay thế thành mắt - hiện tượng mà vòng mây dày đặc bao quanh trung tâm được thay thế bằng một vòng mới. Điều này dẫn đến sự hình thành một mắt bão lớn hơn, tròn hơn và rõ nét hơn, với các xoáy nội bộ nhỏ hơn tập trung gió hiệu quả hơn và đẩy tốc độ gió tối đa cao hơn.

"Thanks to these favorable thermodynamic and dynamic conditions, Ragasa reached its peak intensity at Category 17 during the mature stage of its life cycle, when its structure was at its most developed, symmetrical, and stable," he said.

• "Nhờ các điều kiện nhiệt động lực học và động lực học thuận lợi này, Ragasa đạt đỉnh cường độ ở cấp 17 trong giai đoạn trưởng thành của chu kỳ sống của nó, khi cấu trúc của nó phát triển, đối xứng và ổn định nhất," ông nói.

After peaking on Monday night, Ragasa maintained its strength before showing signs of weakening by midday Tuesday.

• Sau khi đạt đỉnh vào tối thứ Hai, Ragasa duy trì sức mạnh của nó trước khi có dấu hiệu suy yếu vào giữa ngày thứ Ba.

At 10 a.m. on Tuesday, the super typhoon was located over the northern East Sea with sustained winds of 184-221 kph, and moving west-northwest at 20 kph. This indicates the weakening process began earlier than forecast by Vietnam's meteorological agency.

• Vào 10 giờ sáng thứ Ba, siêu bão nằm ở phía bắc Biển Đông với gió duy trì từ 184-221 kph, và di chuyển về phía tây-tây bắc với tốc độ 20 kph. Điều này cho thấy quá trình suy yếu bắt đầu sớm hơn dự báo của cơ quan khí tượng Việt Nam.

Mai Van Khiem, director of the National Center for Hydro-Meteorological Forecasting, said several factors would cause Ragasa to weaken rapidly in the coming days, focusing on two major reasons. The first is the presence of a continental high-pressure system to the north, carrying a dry air mass with humidity of just 30-40%, moving southward.

• Mai Văn Khiêm, giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, cho biết một số yếu tố sẽ khiến Ragasa suy yếu nhanh chóng trong những ngày tới, tập trung vào hai lý do chính. Lý do đầu tiên là sự hiện diện của hệ thống áp cao lục địa ở phía bắc, mang theo khối không khí khô với độ ẩm chỉ 30-40%, di chuyển về phía nam.

The entire northern side of the storm will be affected by this dry air mass. Dry intrusions will penetrate the storm's structure, causing it to weaken as it moves into the waters near Guangdong Province and Leizhou Island on Wednesday," Khiem explained.

• Toàn bộ phía bắc của bão sẽ bị ảnh hưởng bởi khối không khí khô này. Không khí khô sẽ thâm nhập vào cấu trúc của bão, làm nó suy yếu khi di chuyển vào vùng biển gần tỉnh Quảng Đông và đảo Lôi Châu vào thứ Tư," Khiêm giải thích.

The second factor, he said, is that over the next two to three days Ragasa will track farther north, bringing it into greater contact with the terrain of mainland China, where friction will weaken the storm. Vietnam’s meteorological agency has also been working with Japan to test AI-based forecasting, combining outputs from international models.

• Yếu tố thứ hai, ông nói, là trong hai đến ba ngày tới Ragasa sẽ di chuyển xa hơn về phía bắc, đưa nó tiếp xúc nhiều hơn với địa hình của đất liền Trung Quốc, nơi ma sát sẽ làm suy yếu bão. Cơ quan khí tượng Việt Nam cũng đã hợp tác với Nhật Bản để thử nghiệm dự báo dựa trên AI, kết hợp các kết quả từ các mô hình quốc tế.

"So far, all forecasts agree that Ragasa will move north of Leizhou Island, unlike Yagi, which passed farther south and was less affected by land friction," Khiem noted. He added that tropical cyclones typically have a lifespan of five to seven days, with maximum strength occurring around the third or fourth day.

• "Cho đến nay, tất cả các dự báo đều đồng ý rằng Ragasa sẽ di chuyển về phía bắc của đảo Lôi Châu, không giống như Yagi, đã di chuyển xa hơn về phía nam và ít bị ảnh hưởng bởi ma sát đất liền," Khiêm lưu ý. Ông thêm rằng các cơn bão nhiệt đới thường có vòng đời từ năm đến bảy ngày, với sức mạnh tối đa xảy ra vào khoảng ngày thứ ba hoặc thứ tư.

Super Typhoon Ragasa intensified at an unusually fast pace because it formed over a wide stretch of warm sea with surface temperatures of 29–30 C, and it is set to weaken just as rapidly after encountering a dry air mass moving down from the north and friction from land.

• Siêu bão Ragasa tăng cường với tốc độ bất thường vì nó hình thành trên vùng biển ấm rộng lớn với nhiệt độ bề mặt từ 29–30 C, và nó sẽ suy yếu nhanh chóng sau khi gặp phải khối không khí khô từ phía bắc di chuyển xuống và ma sát từ đất liền.

Ragasa developed last Thursday from a tropical depression off the coast of the Philippines. Within just three days, it strengthened by eight categories to become a super typhoon.

• Ragasa phát triển từ một áp thấp nhiệt đới ngoài khơi bờ biển Philippines vào thứ Năm tuần trước. Chỉ trong ba ngày, nó đã tăng cường lên tám cấp để trở thành siêu bão.

By Monday evening, as it entered the East Sea (South China Sea), Ragasa peaked with sustained winds of 221 km per hour.

• Đến tối thứ Hai, khi nó tiến vào Biển Đông (Biển Nam Trung Hoa), Ragasa đạt đỉnh với tốc độ gió duy trì 221 km mỗi giờ.

It surpassed Typhoon Yagi of 2024, making it the strongest system recorded in the sea in the past 70 years.

• Nó đã vượt qua bão Yagi của năm 2024, trở thành hệ thống mạnh nhất được ghi nhận trong biển này trong 70 năm qua.

One day after entering the East Sea, Ragasa weakened by one level on Tuesday evening, packing winds of 167-201 kph and has maintained that level until Wednesday morning.

• Một ngày sau khi tiến vào Biển Đông, Ragasa suy yếu một cấp vào tối thứ Ba, với tốc độ gió từ 167-201 km/h và duy trì mức này cho đến sáng thứ Tư.

At 6 a.m. on Wednesday, it lay 380 km east of China's Leizhou Peninsula. Over the next three hours, the typhoon is expected to move west-northwest at about 20 kph, according to the National Center for Hydro-Meteorological Forecasting.

• Lúc 6 giờ sáng thứ Tư, nó nằm cách bán đảo Lôi Châu của Trung Quốc 380 km về phía đông. Trong ba giờ tiếp theo, bão dự kiến sẽ di chuyển theo hướng tây-tây bắc với tốc độ khoảng 20 km/h, theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia.

By 4:00 a.m. Thursday, the storm will be over waters off China's Guangxi coast, about 150 km east of Mong Cai Town of Quang Ninh, Vietnam. It is expected to make landfall in Quang Ninh – Hai Phong around noon on Thursday with wind speeds of 61-88 kph.

• Đến 4 giờ sáng thứ Năm, bão sẽ ở trên vùng biển ngoài khơi bờ biển Quảng Tây của Trung Quốc, cách thị trấn Móng Cái của Quảng Ninh, Việt Nam khoảng 150 km về phía đông. Dự kiến nó sẽ đổ bộ vào Quảng Ninh – Hải Phòng vào khoảng trưa thứ Năm với tốc độ gió từ 61-88 km/h.

The trajectory of Super Typhoon Ragasa. Graphics by Vietnam Disasters Monitoring System

• Đường đi của siêu bão Ragasa. Đồ họa bởi Hệ thống Giám sát Thiên tai Việt Nam

Truong Ba Kien, Deputy Director of the Center for Meteorology and Climate Research at the Institute of Meteorology, Hydrology and Climate Change, pointed to several contributing factors to the storm's rapid intensification and weakening.

• Trương Bá Kiên, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Khí tượng và Khí hậu tại Viện Khí tượng, Thủy văn và Biến đổi Khí hậu, đã chỉ ra một số yếu tố góp phần vào việc bão tăng cường và suy yếu nhanh chóng.

The storm formed in the western Pacific and tracked northwest between the Philippines and Taiwan, traveling over open waters without interacting with land or islands.

• Bão hình thành ở tây Thái Bình Dương và di chuyển theo hướng tây-bắc giữa Philippines và Đài Loan, đi qua vùng nước mở mà không tương tác với đất liền hoặc đảo.

"In this area, sea surface temperatures stayed consistently at 29–30 C. The warm, deep water layer provided abundant energy for the storm to strengthen," he said.

• "Ở khu vực này, nhiệt độ bề mặt biển duy trì ổn định ở mức 29–30 C. Lớp nước ấm sâu cung cấp năng lượng dồi dào cho bão để tăng cường," ông nói.

He added that other atmospheric conditions also favored rapid intensification. Weak vertical wind shear in the upper atmosphere, which means sudden changes in wind speed or direction with altitude, allowed the storm's structure to remain symmetrically stable.

• Ông bổ sung rằng các điều kiện khí quyển khác cũng ủng hộ việc tăng cường nhanh chóng. Gió cắt dọc yếu ở tầng trên khí quyển, có nghĩa là sự thay đổi đột ngột về tốc độ hoặc hướng gió với độ cao, cho phép cấu trúc bão duy trì ổn định đối xứng.

Meanwhile, low-level convergence (drawing warm, moist air into the storm's center) combined with upper-level divergence (pushing that air upward) created efficient ventilation, fueling further intensification.

• Trong khi đó, sự hội tụ ở tầng thấp (hút không khí ấm, ẩm vào trung tâm bão) kết hợp với sự phân kỳ ở tầng trên (đẩy không khí đó lên trên) tạo ra sự thông thoáng hiệu quả, giúp tăng cường thêm.

From a dynamics perspective, Kien explained that the storm was situated within a region of large-scale cyclonic circulation and strong convergence, which enhanced convection and concentrated momentum into the storm's core. At the same time, its center lay on the southwestern edge of the subtropical high, producing a stable steering flow that enabled Ragasa to strengthen continuously without drifting off course or dispersing energy.

• Từ góc độ động học, Kiên giải thích rằng bão nằm trong khu vực có lưu thông xoáy quy mô lớn và hội tụ mạnh, điều này làm tăng cường đối lưu và tập trung động lượng vào lõi của bão. Đồng thời, trung tâm của nó nằm ở phía tây nam của cao áp cận nhiệt đới, tạo ra dòng dẫn ổn định cho phép Ragasa tăng cường liên tục mà không lệch hướng hoặc phân tán năng lượng.

During this process, Ragasa also underwent an eyewall replacement cycle - a phenomenon where the dense cloud ring surrounding the center is replaced by a new one. This led to the formation of a larger, rounder, and more defined eye, with smaller internal vortices that concentrated winds more effectively and pushed maximum wind speeds higher.

• Trong quá trình này, Ragasa cũng trải qua chu kỳ thay thế thành mắt bão - một hiện tượng mà vòng mây dày đặc bao quanh trung tâm bị thay thế bởi một vòng mới. Điều này dẫn đến sự hình thành một mắt bão lớn hơn, tròn hơn và rõ ràng hơn, với các xoáy nhỏ bên trong tập trung gió hiệu quả hơn và đẩy tốc độ gió tối đa cao hơn.

"Thanks to these favorable thermodynamic and dynamic conditions, Ragasa reached its peak intensity at Category 17 during the mature stage of its life cycle, when its structure was at its most developed, symmetrical, and stable," he said.

• "Nhờ các điều kiện nhiệt động lực học và động học thuận lợi này, Ragasa đã đạt đỉnh cường độ ở Cấp 17 trong giai đoạn trưởng thành của vòng đời của nó, khi cấu trúc của nó phát triển nhất, đối xứng và ổn định nhất," ông nói.

After peaking on Monday night, Ragasa maintained its strength before showing signs of weakening by midday Tuesday.

• Sau khi đạt đỉnh vào đêm thứ Hai, Ragasa duy trì sức mạnh trước khi có dấu hiệu suy yếu vào giữa trưa thứ Ba.

At 10 a.m. on Tuesday, the super typhoon was located over the northern East Sea with sustained winds of 184-221 kph, and moving west-northwest at 20 kph. This indicates the weakening process began earlier than forecast by Vietnam's meteorological agency.

• Lúc 10 giờ sáng thứ Ba, siêu bão nằm trên phía bắc Biển Đông với tốc độ gió duy trì từ 184-221 km/h, và di chuyển theo hướng tây-tây bắc với tốc độ 20 km/h. Điều này cho thấy quá trình suy yếu bắt đầu sớm hơn dự báo của cơ quan khí tượng Việt Nam.

Mai Van Khiem, director of the National Center for Hydro-Meteorological Forecasting, said several factors would cause Ragasa to weaken rapidly in the coming days, focusing on two major reasons. The first is the presence of a continental high-pressure system to the north, carrying a dry air mass with humidity of just 30-40%, moving southward.

• Mai Văn Khiêm, giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, cho biết một số yếu tố sẽ khiến Ragasa suy yếu nhanh chóng trong những ngày tới, tập trung vào hai lý do chính. Lý do đầu tiên là sự hiện diện của hệ thống áp cao lục địa ở phía bắc, mang theo một khối không khí khô với độ ẩm chỉ từ 30-40%, di chuyển xuống phía nam.

The entire northern side of the storm will be affected by this dry air mass. Dry intrusions will penetrate the storm's structure, causing it to weaken as it moves into the waters near Guangdong Province and Leizhou Island on Wednesday," Khiem explained.

• Toàn bộ phía bắc của bão sẽ bị ảnh hưởng bởi khối không khí khô này. Sự xâm nhập của không khí khô sẽ thâm nhập vào cấu trúc của bão, khiến nó suy yếu khi di chuyển vào vùng nước gần tỉnh Quảng Đông và đảo Lôi Châu vào thứ Tư," Khiêm giải thích.

The second factor, he said, is that over the next two to three days Ragasa will track farther north, bringing it into greater contact with the terrain of mainland China, where friction will weaken the storm. Vietnam’s meteorological agency has also been working with Japan to test AI-based forecasting, combining outputs from international models.

• Yếu tố thứ hai, ông nói, là trong hai đến ba ngày tới, Ragasa sẽ di chuyển xa hơn về phía bắc, đưa nó tiếp xúc nhiều hơn với địa hình của đất liền Trung Quốc, nơi ma sát sẽ làm yếu bão. Cơ quan khí tượng Việt Nam cũng đã làm việc với Nhật Bản để thử nghiệm dự báo dựa trên AI, kết hợp các kết quả từ các mô hình quốc tế.

"So far, all forecasts agree that Ragasa will move north of Leizhou Island, unlike Yagi, which passed farther south and was less affected by land friction," Khiem noted. He added that tropical cyclones typically have a lifespan of five to seven days, with maximum strength occurring around the third or fourth day.

• "Đến nay, tất cả các dự báo đều đồng ý rằng Ragasa sẽ di chuyển phía bắc của đảo Lôi Châu, không giống như Yagi, đi xa hơn về phía nam và ít bị ảnh hưởng bởi ma sát đất liền," Khiêm lưu ý. Ông bổ sung rằng các cơn bão nhiệt đới thường có tuổi thọ từ năm đến bảy ngày, với cường độ tối đa xảy ra vào khoảng ngày thứ ba hoặc thứ tư.

After almost a decade of monthly blood transfusions to treat thalassemia, 10-year-old Le Ngoc Han is recovering following a successful bone marrow transplant from her younger sister, made possible with support from the Hope Foundation.

• Sau gần một thập kỷ truyền máu hàng tháng để điều trị bệnh thalassemia, bé Lê Ngọc Hân, 10 tuổi, đang hồi phục sau ca cấy ghép tủy xương thành công từ em gái, nhờ sự hỗ trợ của Quỹ Hy Vọng.

For the first 10 years of her life, Han's days were defined by hospital visits. Born with thalassemia, a congenital blood disorder, she needed transfusions once or twice a month, each lasting four to six hours and sometimes followed by a week of monitoring. The condition causes chronic anemia, leaving patients dependent on regular transfusions to maintain red blood cell levels and manage iron overload. Without continuous treatment, complications such as heart failure and cirrhosis are common.

• Trong 10 năm đầu đời, những ngày của Hân gắn liền với các chuyến thăm bệnh viện. Sinh ra với bệnh thalassemia, một rối loạn máu bẩm sinh, Hân cần truyền máu một hoặc hai lần mỗi tháng, mỗi lần kéo dài từ bốn đến sáu giờ và đôi khi phải theo dõi thêm một tuần. Tình trạng này gây ra thiếu máu mãn tính, khiến bệnh nhân phụ thuộc vào truyền máu thường xuyên để duy trì mức hồng cầu và kiểm soát tình trạng thừa sắt. Nếu không được điều trị liên tục, các biến chứng như suy tim và xơ gan rất phổ biến.

"For 10 years, I have been longing for the day when my child can return home without worrying about the next blood transfusion," said Duong Thi Ai, Han's mother, on July 29 after doctors at Hue Central Hospital announced the transplant's success.

• "Trong suốt 10 năm, tôi đã mong mỏi ngày con tôi có thể trở về nhà mà không phải lo lắng về lần truyền máu tiếp theo," bà Dương Thị Ái, mẹ của Hân, nói vào ngày 29 tháng 7 sau khi các bác sĩ tại Bệnh viện Trung ương Huế thông báo ca cấy ghép đã thành công.

A bone marrow (stem cell) transplant remains the only cure for thalassemia. But with costs reaching VND500 million (US$19,000), and sterile isolation expenses excluded from insurance, the procedure is far beyond the means of most disadvantaged families like Han's.

• Cấy ghép tủy xương (tế bào gốc) vẫn là phương pháp chữa trị duy nhất cho bệnh thalassemia. Nhưng với chi phí lên đến 500 triệu đồng (19.000 USD), và chi phí cách ly vô trùng không được bảo hiểm chi trả, quy trình này vượt xa khả năng tài chính của hầu hết các gia đình khó khăn như gia đình Hân.

Fortune smiled on Han when her younger sister, Le Phuong Bao Anh, 8, was found to be a compatible donor. With partial support from the Sun of Hope program of Hope Foundation, VnExpress, doctors at Hue Central Hospital performed a seven-hour transplant in early July.

• May mắn đã mỉm cười với Hân khi em gái của cô, Lê Phương Bảo Anh, 8 tuổi, được tìm thấy là người hiến tặng phù hợp. Với sự hỗ trợ một phần từ chương trình Mặt Trời Hy Vọng của Quỹ Hy Vọng, VnExpress, các bác sĩ tại Bệnh viện Trung ương Huế đã thực hiện ca cấy ghép kéo dài bảy giờ vào đầu tháng 7.

Despite initial complications from a plasma-transfusion infection, Han has recovered. Two weeks after the procedure, doctors reported she was regaining strength and declared the transplant a success. If her progress continues, she will no longer depend on monthly transfusions.

• Dù gặp phải các biến chứng ban đầu do nhiễm trùng huyết tương, Hân đã hồi phục. Hai tuần sau quy trình, các bác sĩ báo cáo cô bé đang dần lấy lại sức và tuyên bố ca cấy ghép thành công. Nếu tiến trình phục hồi tiếp tục, cô bé sẽ không cần phụ thuộc vào các lần truyền máu hàng tháng nữa.

"Each day I see my child regain her strength, and I cannot thank the doctors enough for giving her this new life," Ai said.

• "Mỗi ngày tôi thấy con tôi lấy lại sức lực, và tôi không thể cảm ơn các bác sĩ đủ vì đã cho con một cuộc sống mới," bà Ái nói.

Le Ngoc Han and her mother Duong Thi Ai in the marrow transplant ward at Hue Central Hospital. Photo courtesy of Han’s family

• Lê Ngọc Hân và mẹ Dương Thị Ái tại khoa cấy ghép tủy xương của Bệnh viện Trung ương Huế. Ảnh do gia đình Hân cung cấp

Thalassemia is an inherited blood disorder. Families with a history of the disease are advised to undergo genetic screening. Marriages between gene carriers should be avoided, or if such unions occur, prenatal diagnosis is essential. If both parents carry the gene, there is a 50% chance the child will inherit it; 25% of children will have severe symptoms requiring lifelong treatment, while only 25% will be unaffected.

• Thalassemia là một rối loạn máu di truyền. Các gia đình có tiền sử bệnh được khuyến cáo nên thực hiện xét nghiệm di truyền. Cần tránh hôn nhân giữa những người mang gen, hoặc nếu có, chẩn đoán trước sinh là điều cần thiết. Nếu cả hai bố mẹ đều mang gen, có 50% khả năng con cái sẽ thừa hưởng nó; 25% trẻ sẽ có triệu chứng nặng cần điều trị suốt đời, trong khi chỉ có 25% trẻ không bị ảnh hưởng.

In Han's case, both parents are silent carriers but were unaware of that. Their eldest daughter developed the disease, while the younger did not. This difference allowed Anh to become a compatible donor.

• Trong trường hợp của Hân, cả hai bố mẹ đều là người mang gen nhưng không biết điều đó. Con gái lớn của họ phát triển bệnh, trong khi em gái thì không. Sự khác biệt này đã cho phép Bảo Anh trở thành người hiến tặng phù hợp.

In Vietnam, more than 12 million people are estimated to carry the gene, most without knowing it, as symptoms are often absent or limited to mild anemia.

• Tại Việt Nam, ước tính có hơn 12 triệu người mang gen, hầu hết không biết vì triệu chứng thường không xuất hiện hoặc chỉ là thiếu máu nhẹ.

Beyond the individual struggle, thalassemia is a pressing public health issue with long-term economic and generational consequences. Treatment costs for a patient can reach an average of VND3 billion from birth to age 30. Prevention is most effective through screening tests that detect the gene in the premarital and pre-pregnancy stages.

• Ngoài cuộc đấu tranh cá nhân, thalassemia là một vấn đề y tế công cộng cấp bách với các hậu quả kinh tế và thế hệ lâu dài. Chi phí điều trị cho một bệnh nhân có thể lên tới trung bình 3 tỷ đồng từ khi sinh ra đến tuổi 30. Phòng ngừa hiệu quả nhất thông qua các xét nghiệm sàng lọc phát hiện gen trong giai đoạn tiền hôn nhân và tiền mang thai.

Le Ngoc Han at the discharge ceremony after successful bone marrow transplants at Hue Central Hospital. Photo by Lan Huong

• Lê Ngọc Hân tại lễ xuất viện sau khi cấy ghép tủy xương thành công tại Bệnh viện Trung ương Huế. Ảnh của Lan Hương

Aiming to rekindle hope in children with cancer, the Hope Foundation, in partnership with Mr. Sun, launched the Sun of Hope program. Every contribution from the community adds another ray of light for the nation’s future.

• Nhằm tái tạo hy vọng cho trẻ em mắc bệnh ung thư, Quỹ Hy Vọng, kết hợp với ông Mặt Trời, đã khởi động chương trình Mặt Trời Hy Vọng. Mỗi đóng góp từ cộng đồng thêm một tia sáng cho tương lai của quốc gia.

Readers can support the program here.

• Độc giả có thể hỗ trợ chương trình tại đây.

I must bring my gold to the shop to melt down if I want to check its purity, but what if it turns out to be below standard?

• Tôi phải mang vàng đến cửa hàng để nung chảy nếu muốn kiểm tra độ tinh khiết của nó, nhưng nếu kết quả cho thấy nó dưới tiêu chuẩn thì sao?

I recently came across a story online about a customer who had bought several dozen taels of gold (1 tael = 37.5 grams or 1.2 ounces) from a small shop. When gold prices rose, the customer tried to sell the gold back, only to be told the shop did not have enough money.

• Gần đây tôi đọc được một câu chuyện trên mạng về một khách hàng đã mua vài chục lượng vàng (1 lượng = 37,5 gram hoặc 1,2 ounce) từ một cửa hàng nhỏ. Khi giá vàng tăng, khách hàng cố gắng bán lại vàng nhưng bị cửa hàng từ chối vì không đủ tiền mua lại.

Pressed for cash, the customer turned to another jeweler, where the gold was melted down for testing. However, it was found to be below standard and that shop refused to buy it. Thankfully, after much back and forth, the original store finally agreed to repurchase it.

• Đang cần tiền, khách hàng đã mang vàng đến một thợ kim hoàn khác, nơi vàng được nung chảy để kiểm tra. Tuy nhiên, kết quả cho thấy vàng dưới tiêu chuẩn và cửa hàng này từ chối mua. May mắn thay, sau nhiều lần thương lượng, cửa hàng gốc cuối cùng cũng đồng ý mua lại.

Reading this made me uneasy, as I also live in the same province and regularly invest in gold. But as I cannot afford products from large, well-known brands like Saigon Jewelry Company, I usually purchase plain 24K rings from local shops and, over time, have accumulated nearly 15 taels of them.

• Đọc câu chuyện này làm tôi cảm thấy bất an, vì tôi cũng sống ở cùng tỉnh và thường xuyên đầu tư vào vàng. Nhưng vì không đủ khả năng mua các sản phẩm từ các thương hiệu lớn, nổi tiếng như Công ty Vàng Bạc Đá Quý Sài Gòn, tôi thường mua các nhẫn trơn 24K từ các cửa hàng địa phương và theo thời gian đã tích lũy gần 15 lượng.

Each ring carries a tag with the name of a gold shop, but the name printed on mine is not the shop where I made the purchase. When I asked about this, the store explained that it sources the items from another goldsmith and the tags name the manufacturer rather than the seller.

• Mỗi chiếc nhẫn đều có thẻ ghi tên của một cửa hàng vàng, nhưng tên in trên thẻ của tôi không phải là cửa hàng nơi tôi mua. Khi tôi hỏi về điều này, cửa hàng giải thích rằng họ lấy hàng từ một thợ kim hoàn khác và thẻ ghi tên nhà sản xuất chứ không phải người bán.

Although I do not intend to sell my gold yet, the story left me questioning its purity. From what I learned, testing requires taking it to a shop with a spectrometer. But this machine supposedly only measures the gold content on the surface, not the inside.

• Mặc dù tôi chưa có ý định bán vàng của mình, câu chuyện này khiến tôi tự đặt câu hỏi về độ tinh khiết của nó. Theo những gì tôi biết, kiểm tra cần mang đến cửa hàng có máy quang phổ. Nhưng máy này chỉ đo được hàm lượng vàng trên bề mặt, không phải bên trong.

Meanwhile, melting the gold would give a clearer result but destroy the rings’ original form. It might also involve a fee. But more importantly, if the test showed the gold was below standard, how could I demand compensation from the seller once the items had already been reduced to an unrecognizable lump?

• Trong khi đó, nung chảy vàng sẽ cho kết quả rõ ràng hơn nhưng lại phá hủy hình dạng gốc của nhẫn. Nó cũng có thể tốn một khoản phí. Nhưng quan trọng hơn, nếu kiểm tra cho thấy vàng dưới tiêu chuẩn, làm sao tôi có thể yêu cầu bồi thường từ người bán khi các món đã bị nung chảy thành một cục không còn nhận dạng được?

*The opinion was translated into English with the assistance of AI. Readers’ views are personal and do not necessarily match VnExpress’ viewpoints.

• *Quan điểm này được dịch sang tiếng Anh với sự trợ giúp của AI. Quan điểm của độc giả là cá nhân và không nhất thiết phù hợp với quan điểm của VnExpress.

Along the road in Dak Lak Province where his wife was killed in an accident, Nguyen Van Dung has planted 1,000 roses and dozens of flamboyant trees in her memory.

• Dọc theo con đường ở tỉnh Đắk Lắk nơi vợ anh bị tử nạn, Nguyễn Văn Dũng đã trồng 1.000 cây hoa hồng và hàng chục cây phượng vĩ để tưởng nhớ cô.

The 40-yer-old says: "I want to dedicate these flowers to my wife and to spread the love. I wish for safety and happiness for every family."

• Người đàn ông 40 tuổi nói: "Tôi muốn dành tặng những bông hoa này cho vợ và lan tỏa tình yêu. Tôi mong muốn sự an toàn và hạnh phúc cho mọi gia đình."

His wife, Bui Thi Lai, died at 39 in Dec. last year in a traffic accident on Truong Son Dong street, M’Drak commune.

• Vợ anh, Bùi Thị Lài, đã qua đời ở tuổi 39 vào tháng 12 năm ngoái trong một vụ tai nạn giao thông trên đường Trường Sơn Đông, xã M'Đrăk.

Dung has visited her grave and the accident site every day ever since to pay respect and light incense in remembrance. He has planted rose bushes and flamboyant trees along both sides of the one-kilometer stretch of road.

• Dũng đã đến thăm mộ và nơi xảy ra tai nạn mỗi ngày kể từ đó để tỏ lòng kính trọng và thắp hương tưởng nhớ. Anh đã trồng những bụi hoa hồng và cây phượng vĩ dọc theo cả hai bên đoạn đường dài một km.

At the grave he has placed large pots of chrysanthemums with help from relatives to clear weeds.

• Tại mộ, anh đã đặt những chậu hoa cúc lớn và nhờ người thân giúp làm sạch cỏ dại.

Dung plants flowers in the rain along the road where his wife diedin her memory. Video from TikTok

• Dũng trồng hoa dưới mưa dọc theo con đường nơi vợ anh qua đời để tưởng nhớ cô. Video từ TikTok

Dung and Lai started dating while in high school and married in 2010. They worked from nothing to build a small transport company. They had two children, now in kindergarten and primary school.

• Dũng và Lài bắt đầu hẹn hò khi đang học trung học và kết hôn vào năm 2010. Họ đã làm việc từ con số không để xây dựng một công ty vận tải nhỏ. Họ có hai đứa con, hiện đang học mẫu giáo và tiểu học.

Lai studied accounting to help her husband run the business while also taking care of the family.

• Lài đã học kế toán để giúp chồng điều hành công việc kinh doanh trong khi vẫn chăm sóc gia đình.

Their life was improving when tragedy struck: she was killed in an accident while delivering lunch to employees. "I was devastated, but I had to keep going for our two children," Dung says.

• Cuộc sống của họ đang cải thiện thì bi kịch xảy ra: cô bị tử nạn trong một vụ tai nạn khi đang giao bữa trưa cho nhân viên. "Tôi đã rất suy sụp, nhưng tôi phải tiếp tục vì hai đứa con của chúng tôi," Dũng nói.

The couple’s plans were in limbo, and Dung struggled with grief. Friends said he lost interest in work after his wife’s death. They encouraged him to return to normal life. He gradually recovered but continued to plant trees and flowers along the road, rain or shine.

• Kế hoạch của cặp đôi đã bị đình trệ và Dũng phải đấu tranh với nỗi đau. Bạn bè nói rằng anh mất hứng thú với công việc sau cái chết của vợ. Họ khuyến khích anh trở lại cuộc sống bình thường. Anh dần hồi phục nhưng vẫn tiếp tục trồng cây và hoa dọc theo con đường, dù mưa hay nắng.

Dung plants rose bushes in the rain along the road in Dak Lak Province where his wife died. Screenshot from video

• Dũng trồng những bụi hoa hồng dưới mưa dọc theo con đường ở tỉnh Đắk Lắk nơi vợ anh qua đời. Ảnh chụp màn hình từ video

In August several rose bushes were stolen. Upset, he shared the story on social media and asked people to help protect them.

• Vào tháng 8, một số bụi hoa hồng đã bị đánh cắp. Buồn bã, anh chia sẻ câu chuyện trên mạng xã hội và kêu gọi mọi người giúp bảo vệ chúng.

The post quickly drew sympathy and support. But some criticized him for being too sentimental and said he should stop so that his wife could rest in peace.

• Bài viết nhanh chóng thu hút sự thông cảm và hỗ trợ. Nhưng một số người chỉ trích anh quá tình cảm và nói rằng anh nên dừng lại để vợ có thể yên nghỉ.

But he says everyone has their own way of grieving for loved ones. "I just hope people don’t judge or disturb me."

• Nhưng anh nói rằng mỗi người đều có cách riêng để thương tiếc người thân. "Tôi chỉ hy vọng mọi người không đánh giá hay làm phiền tôi."

Pham Ngoc Quang, deputy chairman of M’Drak Commune, says the flowers improved the landscape and did not affect traffic. "This is a meaningful act for both Dung and the community."

• Phạm Ngọc Quang, phó chủ tịch xã M'Đrăk, nói rằng những bông hoa đã cải thiện cảnh quan và không ảnh hưởng đến giao thông. "Đây là một hành động ý nghĩa đối với cả Dũng và cộng đồng."

HCMC-based Psychologist Nguyen Thi Minh says Dung’s actions show loyalty. "They express his love for his wife and instill compassion in others.

• Chuyên gia tâm lý tại TP.HCM Nguyễn Thị Minh nói rằng hành động của Dũng thể hiện lòng trung thành. "Chúng biểu lộ tình yêu của anh dành cho vợ và khơi gợi sự cảm thông ở người khác."

Kiat Lim, the only son of Singaporean self-made billionaire Peter Lim, is carving out his own path in business and family life, unfazed by talks of nepotism.

• Kiat Lim, con trai duy nhất của tỷ phú tự thân Singapore Peter Lim, đang tự tạo ra con đường riêng trong kinh doanh và cuộc sống gia đình, không bị ảnh hưởng bởi những lời bàn tán về sự kế thừa.

The senior Lim, once nicknamed the "remisier king," rose from humble beginnings as the son of a fishmonger to become one of Singapore’s wealthiest men, with Forbes estimating the 72-year-old’s net worth at about US$2 billion.

• Ông Lim, từng được mệnh danh là "vua môi giới chứng khoán", đã vươn lên từ hoàn cảnh khiêm tốn là con trai của một người bán cá để trở thành một trong những người giàu nhất Singapore, với Forbes ước tính giá trị tài sản ròng của người đàn ông 72 tuổi này khoảng 2 tỷ USD.

As the son of the tycoon, Kiat, 32, has taken on roles in several family-run ventures, some of which have recently made headlines for high-profile projects such as an RM18 billion (US$4.3 billion) mega development in Malaysia’s Johor and a residence for the Johor royal family.

• Là con trai của ông trùm, Kiat, 32 tuổi, đã đảm nhận vai trò trong một số doanh nghiệp gia đình, một số trong đó gần đây đã gây chú ý với các dự án nổi bật như phát triển khu vực trị giá 18 tỷ RM (4,3 tỷ USD) tại Johor, Malaysia và một nơi cư trú cho gia đình hoàng gia Johor.

Kiat Lim, son of Singaporean billionaire Peter Lim. Photo courtesy of Valencia CF

• Kiat Lim, con trai của tỷ phú Singapore Peter Lim. Ảnh được cung cấp bởi Valencia CF

Here are five things to know about the business and family life of 32-year-old Kiat Lim.

• Dưới đây là năm điều cần biết về cuộc sống kinh doanh và gia đình của Kiat Lim, 32 tuổi.

Growing up Lim

• Lớn lên trong gia đình Lim

Despite being born to a wealthy family, Kiat has described his childhood as relatively "normal."

• Mặc dù được sinh ra trong một gia đình giàu có, Kiat đã mô tả tuổi thơ của mình là tương đối "bình thường."

"I felt like a normal kid. I played football, I played basketball," he told The Straits Times in a 2022 interview.

• "Tôi cảm thấy như một đứa trẻ bình thường. Tôi chơi bóng đá, tôi chơi bóng rổ," anh nói với The Straits Times trong một cuộc phỏng vấn năm 2022.

As he got older, the senior Lim began sharing more about his early struggles and offering lessons along the way, Kiat said.

• Khi lớn lên, ông Lim bắt đầu chia sẻ nhiều hơn về những khó khăn ban đầu và đưa ra những bài học trên đường đi, Kiat nói.

In a professional setting, Kiat would describe his relationship with his father as that of a mentor and mentee. He said much of what he has learned comes both indirectly and through his own ventures. The two also share a similar approach to risk, decisiveness and taking action.

• Trong môi trường chuyên nghiệp, Kiat mô tả mối quan hệ của mình với cha như một mối quan hệ giữa người thầy và học trò. Anh cho biết nhiều điều anh đã học được cả trực tiếp và thông qua các dự án riêng của mình. Hai người cũng có cách tiếp cận tương tự về rủi ro, quyết đoán và hành động.

Still, Kiat emphasizes that he has never felt pressured to follow in his father’s footsteps.

• Tuy nhiên, Kiat nhấn mạnh rằng anh chưa bao giờ cảm thấy áp lực phải đi theo bước chân của cha mình.

"I think I have never tried to actually live up to him," he explained, noting that he prefers to keep his head down, chart his own path and trust the process. "I believe the pressure is only real if you let it get to you."

• "Tôi nghĩ tôi chưa bao giờ cố gắng thực sự sống theo ông ấy," anh giải thích, lưu ý rằng anh thích giữ im lặng, vạch ra con đường riêng của mình và tin tưởng vào quá trình. "Tôi tin rằng áp lực chỉ là thực nếu bạn để nó ảnh hưởng đến bạn."

Even so, he hopes his father would be happy and proud of him, he said.

• Ngay cả vậy, anh hy vọng cha mình sẽ hạnh phúc và tự hào về mình, anh nói.

Has he taken over the reins from his father?

• Anh đã tiếp quản từ cha mình chưa?

Kiat graduated from the University of New South Wales in Australia with a degree in psychology before beginning his career as vice president of investments at advisory firm Kestrel Capital, according to the website of the Thomson Medical Group, which is controlled by his father.

• Kiat tốt nghiệp Đại học New South Wales ở Úc với bằng tâm lý học trước khi bắt đầu sự nghiệp của mình với vai trò phó chủ tịch đầu tư tại công ty tư vấn Kestrel Capital, theo trang web của Thomson Medical Group, do cha anh kiểm soát.

By September 2022, he had become Thomson’s executive vice-chairman, where he now leads overall growth strategies and oversees Thomson X, the group’s digital arm that drives its transformation initiatives.

• Đến tháng 9 năm 2022, anh đã trở thành phó chủ tịch điều hành của Thomson, nơi anh hiện lãnh đạo các chiến lược tăng trưởng tổng thể và giám sát Thomson X, bộ phận kỹ thuật số của tập đoàn thúc đẩy các sáng kiến ​​chuyển đổi của nó.

His work has included major investments, corporate finance deals and founding new ventures in fields ranging from healthcare technology to Esports.

• Công việc của anh bao gồm các khoản đầu tư lớn, các thương vụ tài chính doanh nghiệp và sáng lập các dự án mới trong các lĩnh vực từ công nghệ chăm sóc sức khỏe đến Esports.

So, has he officially stepped into his 72-year-old father’s shoes?

• Vậy, anh đã chính thức bước vào vai trò của người cha 72 tuổi của mình chưa?

Kiat puts it this way in a recent interview with The Business Times: "I respect my father too much to say I’ve taken over. But the answer is yes. My caveat, though, is I will always respect his position and his decisions, because he is my boss as well."

• Kiat nói như thế này trong một cuộc phỏng vấn gần đây với The Business Times: "Tôi tôn trọng cha tôi quá nhiều để nói rằng tôi đã tiếp quản. Nhưng câu trả lời là có. Tuy nhiên, điều kiện của tôi là tôi sẽ luôn tôn trọng vị trí và quyết định của ông ấy, vì ông ấy cũng là sếp của tôi."

He added that his father would never hand over responsibility unless he believed the next generation was capable of carrying it forward. "So, hopefully, he sees something in me."

• Anh nói thêm rằng cha anh sẽ không bao giờ giao trách nhiệm trừ khi ông tin rằng thế hệ tiếp theo có khả năng tiếp tục. "Vì vậy, hy vọng ông ấy thấy điều gì đó ở tôi."

Charting his own course

• Vạch ra con đường riêng

Beyond Thomson and RSP, Kiat has ventured into other projects, including the digital football platform ZujuGP and ARC, an NFT community he co-founded with Elroy Cheo of the Mewah International family in 2022, according to Bloomberg.

• Ngoài Thomson và RSP, Kiat đã tham gia vào các dự án khác, bao gồm nền tảng bóng đá kỹ thuật số ZujuGP và ARC, một cộng đồng NFT mà anh đồng sáng lập với Elroy Cheo của gia đình Mewah International vào năm 2022, theo Bloomberg.

As he works across a wide range of industries, Kiat encourages employees to press their ideas even if he is not convinced and surrounds himself with industry experts better than him. This approach helps him make decisions that balance short-term profits and broader, long-term objectives.

• Khi làm việc trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau, Kiat khuyến khích nhân viên đưa ra ý tưởng của họ ngay cả khi anh không bị thuyết phục và bao quanh mình bằng các chuyên gia trong ngành giỏi hơn mình. Cách tiếp cận này giúp anh đưa ra quyết định cân bằng giữa lợi nhuận ngắn hạn và các mục tiêu dài hạn rộng lớn hơn.

As the son of a billionaire, Kiat is no stranger to nepotism criticisms, but he takes them in stride.

• Là con trai của một tỷ phú, Kiat không xa lạ gì với những chỉ trích về sự kế thừa, nhưng anh đối mặt chúng một cách thoải mái.

"Who doesn’t want a better outcome for the company than the owner of the company? But if you do things well, you’re just lucky, you’ve got resources. If you do it badly, you’re stupid," he says bluntly. "I’m not saying this out of self-pity. It’s factual. It’s just human nature. I’m okay with being criticized."

• "Ai lại không muốn kết quả tốt hơn cho công ty hơn là chủ sở hữu của công ty? Nhưng nếu bạn làm tốt, bạn chỉ may mắn, bạn có nguồn lực. Nếu bạn làm tệ, bạn ngu ngốc," anh nói thẳng thắn. "Tôi không nói điều này vì tự thương hại. Nó là thực tế. Đó chỉ là bản chất con người. Tôi ổn với việc bị chỉ trích."

Football fan turned Valencia CF president

• Người hâm mộ bóng đá trở thành chủ tịch Valencia CF

For Kiat, football carries a sense of nostalgia, reminding him of his younger days. He recalled playing matches with his father at 5 a.m. as a kid, and spending weekends watching games together. Even during family travels, they would squeeze in time for a match or two.

• Đối với Kiat, bóng đá mang theo cảm giác hoài niệm, gợi nhớ về những ngày trẻ. Anh nhớ lại việc chơi các trận đấu với cha vào lúc 5 giờ sáng khi còn nhỏ, và dành cuối tuần để xem các trận đấu cùng nhau. Ngay cả khi gia đình đi du lịch, họ cũng sẽ dành thời gian cho một trận đấu hoặc hai trận.

In March, Kiat was appointed president of Valencia CF, the Spanish club his father bought in 2014 to rescue it from bankruptcy. But a decade on, the team has struggled to regain its former glory, leaving frustrated fans calling for the Singaporean owner to step aside.

• Vào tháng Ba, Kiat được bổ nhiệm làm chủ tịch Valencia CF, câu lạc bộ Tây Ban Nha mà cha anh đã mua vào năm 2014 để cứu nó khỏi phá sản. Nhưng một thập kỷ trôi qua, đội bóng vẫn đang vật lộn để lấy lại vinh quang trước đây, khiến người hâm mộ bực tức kêu gọi chủ sở hữu người Singapore rời đi.

Speculation of a sale has swirled for years, but Kiat has firmly denied it.

• Tin đồn về việc bán câu lạc bộ đã lan truyền trong nhiều năm, nhưng Kiat đã kiên quyết phủ nhận.

"There have been rumors of us selling every year since we bought the club. Very clearly at this point in time, we’ve put in so much effort, we want to see the plan through," Kiat says.

• "Đã có tin đồn về việc chúng tôi bán câu lạc bộ mỗi năm kể từ khi chúng tôi mua nó. Rất rõ ràng tại thời điểm này, chúng tôi đã bỏ ra rất nhiều công sức, chúng tôi muốn thấy kế hoạch được thực hiện," Kiat nói.

As president, he is pushing forward with the long-delayed Nou Mestalla, a 70,000-seat stadium scheduled to open in 2027.

• Là chủ tịch, anh đang thúc đẩy dự án Nou Mestalla bị trì hoãn lâu dài, một sân vận động có sức chứa 70,000 chỗ ngồi dự kiến khai trương vào năm 2027.

Kiat Lim visits the construction site of the Nou Mestalla in March 2025. Photo courtesy of Valencia CF

• Kiat Lim thăm công trường xây dựng Nou Mestalla vào tháng Ba năm 2025. Ảnh được cung cấp bởi Valencia CF

"We’re going from fewer than 500 hospitality seats to more than 6,500, from a dated venue to a modern destination that can host major events year-round," Forbes quoted Kiat as saying. "Nou Mestalla is not just bricks and seats—it’s the engine that will drive our next era of growth."

• "Chúng tôi sẽ chuyển từ dưới 500 chỗ ngồi VIP lên hơn 6,500, từ một địa điểm cũ kỹ đến một điểm đến hiện đại có thể tổ chức các sự kiện lớn quanh năm," Forbes trích dẫn lời Kiat. "Nou Mestalla không chỉ là gạch và chỗ ngồi—nó là động cơ sẽ thúc đẩy kỷ nguyên tăng trưởng tiếp theo của chúng tôi."

Life beyond business

• Cuộc sống ngoài công việc

Kiat has always wanted to become a father early and keep a smaller age gap with his children than the one between him and his father. Now married with a four-year-old daughter and a two-year-old son, family has become one of the most rewarding parts of his journey.

• Kiat luôn muốn trở thành cha sớm và giữ khoảng cách tuổi với con nhỏ hơn so với khoảng cách giữa anh và cha mình. Hiện đã kết hôn và có một cô con gái bốn tuổi và một cậu con trai hai tuổi, gia đình đã trở thành một trong những phần thưởng lớn nhất trong hành trình của anh.

"My kids are my life. But one day, they’re going to be teenagers and they’re not going to care about me anymore. When that happens, I want to still have the energy to do my own thing, travel and enjoy myself."

• "Con cái là cuộc sống của tôi. Nhưng một ngày nào đó, chúng sẽ trở thành thiếu niên và sẽ không quan tâm đến tôi nữa. Khi điều đó xảy ra, tôi muốn vẫn có năng lượng để làm việc riêng của mình, đi du lịch và tận hưởng bản thân."

Balancing work and parenting is not always easy, but Kiat makes the effort to spend time with his kids, even if it means answering emails or sending voice notes from the playground.

• Cân bằng công việc và nuôi dạy con cái không phải lúc nào cũng dễ dàng, nhưng Kiat cố gắng dành thời gian cho các con, ngay cả khi điều đó nghĩa là trả lời email hoặc gửi tin nhắn thoại từ sân chơi.

When it comes to raising his children, Kiat says mental strength is important, but what matters most to him is that they grow up kind.

• Khi nói về việc nuôi dạy con cái, Kiat nói rằng sức mạnh tinh thần là quan trọng, nhưng điều quan trọng nhất đối với anh là chúng lớn lên nhân ái.

"My kids keep me going, in that I want to be a better role model for them. Hopefully, they will be able to see my actions just as I did with my dad."

• "Con cái giữ cho tôi tiếp tục, vì tôi muốn trở thành một tấm gương tốt hơn cho chúng. Hy vọng rằng chúng sẽ có thể thấy hành động của tôi giống như tôi đã thấy với cha mình."