What a Vietnamese singer’s marriage reveals about life in Cuba

The national dish is made from shredded beef stewed with tomato sauce and vegetables. Cuban legend says a poor man, left with only rags, put them in a pot and prayed until they turned into food for his family.

• Món ăn quốc gia này được làm từ thịt bò xé nhỏ hầm với nước sốt cà chua và rau củ. Truyền thuyết Cuba kể rằng một người đàn ông nghèo, chỉ còn lại những mảnh vải rách, đã đặt chúng vào nồi và cầu nguyện cho đến khi chúng biến thành thức ăn cho gia đình.

"It is an old tale but food shortages and scarcity is very much a reality in Cuba today," Nhi, a 30-year-old living with Maikel in HCMC, says.

• "Đó là một câu chuyện cũ nhưng tình trạng thiếu hụt lương thực và sự khan hiếm rất thực tế ở Cuba ngày nay," Nhi, một cô gái 30 tuổi sống với Maikel ở TP.HCM, cho biết.

Maikel (far left) with his parents and wife Yen Nhi in HCMC in 2024. Yen Nhi was runner-up at the 2017 Sao Mai singing contest, while Maikel is a musician. Photo by courtesy of the couple

• Maikel (ngoài cùng bên trái) cùng bố mẹ và vợ Yến Nhi ở TP.HCM năm 2024. Yến Nhi là á quân cuộc thi Sao Mai 2017, trong khi Maikel là một nhạc sĩ. Ảnh do cặp đôi cung cấp

Nguyen Yen Nhi, a singer originally from Can Tho City, married musician Martinez Vega Maikel nearly a year ago. She says she was drawn to Cuban culture, people and lifestyle when they first met three years earlier.

• Nguyễn Yến Nhi, một ca sĩ gốc từ thành phố Cần Thơ, kết hôn với nhạc sĩ Martinez Vega Maikel gần một năm trước. Cô cho biết cô bị cuốn hút bởi văn hóa, con người và lối sống Cuba khi họ gặp nhau lần đầu tiên ba năm trước.

Maikel often takes her to large Cuban gatherings in HCMC, where guitar and cajón rhythms mix with mojitos in a Caribbean atmosphere. For Cubans, singing and dancing are part of everyday life. Maikel even dances while watching TV or cooking at home, and on the street he moves to music he hears.

• Maikel thường đưa cô đến những buổi tụ họp lớn của người Cuba ở TP.HCM, nơi nhịp điệu guitar và cajón hòa quyện với mojitos trong không khí Caribe. Đối với người Cuba, hát và nhảy múa là một phần của cuộc sống hàng ngày. Maikel thậm chí nhảy múa khi xem TV hoặc nấu ăn ở nhà, và trên đường phố anh di chuyển theo nhạc mà anh nghe thấy.

Nhi says: "When I met him, I was being treated for depression after a painful breakup. Maikel pulled me out of those dark days with his Cuban spirit.

• Nhi nói: "Khi tôi gặp anh ấy, tôi đang được điều trị trầm cảm sau một cuộc chia tay đau khổ. Maikel đã kéo tôi ra khỏi những ngày tăm tối đó với tinh thần Cuba của anh ấy.

"Over time I got used to joining him in spontaneous salsa."

• "Dần dần tôi quen với việc tham gia vào những điệu salsa tự phát của anh ấy."

Maikel’s positivity shows even in the toughest moments. When the couple started a music company, they struggled with paperwork and sudden staff resignations.

• Sự lạc quan của Maikel thể hiện ngay cả trong những khoảnh khắc khó khăn nhất. Khi cặp đôi bắt đầu một công ty âm nhạc, họ gặp khó khăn với thủ tục giấy tờ và sự từ chức đột ngột của nhân viên.

On one occasion, a singer quit just before a show. Nhi panicked but Maikel calmly reassured her and called in friends for support.

• Một lần, một ca sĩ từ chức ngay trước buổi biểu diễn. Nhi hoảng sợ nhưng Maikel bình tĩnh trấn an cô và gọi bạn bè đến hỗ trợ.

After meeting his friends and relatives, Nhi realized that Cubans face challenges with composure and find solutions instead of complaining.

• Sau khi gặp bạn bè và người thân của anh, Nhi nhận ra rằng người Cuba đối mặt với thử thách bằng sự bình tĩnh và tìm giải pháp thay vì phàn nàn.

Her mother-in-law, Vega Hernandez Juana Elena, was told she had high blood pressure and cholesterol. With the ongoing shortage of medical supplies, she would have had to wait in long queues or pay high prices on the black market.

• Mẹ chồng của cô, Vega Hernandez Juana Elena, được chẩn đoán mắc bệnh cao huyết áp và cholesterol. Với tình trạng thiếu hụt nguồn cung y tế, bà sẽ phải xếp hàng dài hoặc trả giá cao trên thị trường đen.

Nhi offered to send supplies, but her mother-in-law refused, saying: "I will exercise or find another way. We should not be down about this."

• Nhi đề nghị gửi vật tư, nhưng mẹ chồng từ chối, nói: "Tôi sẽ tập thể dục hoặc tìm cách khác. Chúng ta không nên buồn về điều này."

Cubans keep this optimism even during important life events. In November 2024 Maikel’s younger brother could not attend the couple’s wedding because of work. Though disappointed, he told his sister-in-law: "We still have the rest of our lives to get to know each other after the wedding."

• Người Cuba giữ sự lạc quan này ngay cả trong những sự kiện quan trọng của cuộc đời. Vào tháng 11 năm 2024, em trai của Maikel không thể tham dự đám cưới của cặp đôi vì công việc. Mặc dù thất vọng, anh vẫn nói với chị dâu: "Chúng ta còn cả cuộc đời để hiểu nhau sau đám cưới."

Maikel and his parents led the bridal procession by boat in Can Tho’s river in November 2024. Photo by courtesy of the couple

• Maikel và bố mẹ dẫn đầu đoàn rước dâu bằng thuyền trên sông Cần Thơ vào tháng 11 năm 2024. Ảnh do cặp đôi cung cấp

Nhi says Cuban culture emphasizes family values and respect for women. Maikel often kneels to put on her shoes in public, much to her embarrassment at first, and her father-in-law does the same for his wife whenever they go out.

• Nhi cho biết văn hóa Cuba nhấn mạnh giá trị gia đình và sự tôn trọng phụ nữ. Maikel thường quỳ xuống để mang giày cho cô ở nơi công cộng, điều này ban đầu khiến cô ngượng ngùng, và bố chồng cô cũng làm điều tương tự cho vợ mỗi khi họ ra ngoài.

Maikel also enjoys caring for the household and takes pride in keeping their home clean and orderly.

• Maikel cũng thích chăm sóc gia đình và tự hào giữ nhà cửa sạch sẽ và gọn gàng.

"It is a principle of life for him." She says her husband rarely lets her wait and always leaves a message if he is five or 10 minutes late.

• "Đó là nguyên tắc sống của anh ấy." Cô cho biết chồng cô hiếm khi để cô chờ đợi và luôn để lại tin nhắn nếu anh trễ 5 hoặc 10 phút.

Cubans have adopted frugality as a rule for survival because they face shortages on a daily basis. Cuba is now sadly suffering from the worst economic crisis in decades, with a shrinking GDP, inflation and chronic shortages of food, medicine, fuel, drinking water, and electricity.

• Người Cuba đã chấp nhận sự tiết kiệm như một quy tắc sinh tồn vì họ đối mặt với sự thiếu hụt hàng ngày. Cuba hiện đang chịu đựng cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ, với GDP giảm sút, lạm phát và sự thiếu hụt mãn tính về lương thực, y tế, nhiên liệu, nước uống và điện.

In Havana, where many of Maikel’s relatives live, blackouts last for up to four days. People struggle to sleep in the heat. Without electricity and functional gas stoves, families are forced to cook with firewood. The lack of running water makes bathing and washing dishes a luxury. People queue in long lines for rice, cooking oil and powdered milk daily.

• Ở Havana, nơi nhiều người thân của Maikel sống, tình trạng mất điện kéo dài đến bốn ngày. Người dân gặp khó khăn khi ngủ trong cái nóng. Không có điện và bếp gas hoạt động, các gia đình buộc phải nấu ăn bằng củi. Việc thiếu nước sinh hoạt khiến việc tắm rửa và rửa bát trở thành điều xa xỉ. Người dân xếp hàng dài hàng ngày để mua gạo, dầu ăn và sữa bột.

Nhi noticed this when her in-laws visited Vietnam. They declined to eat out and had leftovers from lunch. They disliked storing food in the fridge and refused to waste it. If they planned to eat out, they would not cook at home.

• Nhi nhận thấy điều này khi gia đình chồng đến thăm Việt Nam. Họ từ chối ăn ngoài và ăn thức ăn thừa từ bữa trưa. Họ không thích lưu trữ thực phẩm trong tủ lạnh và từ chối lãng phí. Nếu họ dự định ăn ngoài, họ sẽ không nấu ăn ở nhà.

"My husband thanks me even for a loaf of bread. When I take my mother-in-law to a spa or salon, she is very grateful. She often wishes Cuba had the affordable and convenient options of Vietnam."

• "Chồng tôi cảm ơn tôi ngay cả với một ổ bánh mì. Khi tôi đưa mẹ chồng đến spa hoặc salon, bà rất biết ơn. Bà thường ước rằng Cuba có những lựa chọn tiện lợi và phải chăng như Việt Nam."

Maikel’s parents now live in Mexico with his younger brother, but many of his relatives remain in Cuba.

• Bố mẹ Maikel hiện sống ở Mexico cùng em trai anh, nhưng nhiều người thân của anh vẫn ở Cuba.

Last year her sister-in-law, who had cancer, could not find disposable medical bags and had to wash and reuse them.

• Năm ngoái, chị dâu của cô, người bị ung thư, không thể tìm thấy túi y tế dùng một lần và phải rửa và tái sử dụng chúng.

"Even basic needs are unavailable, and so I often send money, supplements and medical bags to her."

• "Ngay cả những nhu cầu cơ bản cũng không có, vì vậy tôi thường gửi tiền, thực phẩm bổ sung và túi y tế cho cô ấy."

Nhi’s parents see off her in-laws as they return home, with gifts from Vietnam. Photo by courtesy of the family

• Cha mẹ của Nhi tiễn gia đình chồng trở về nhà, với những món quà từ Việt Nam. Ảnh do gia đình cung cấp

Hardship has forced many Cubans to leave their country, and Maikel was one of them. When he first landed at Noi Bai Airport in 2018, he planned to stay a few months at a friend’s invitation. Gradually the country’s hospitality convinced him to stay.

• Khó khăn đã buộc nhiều người Cuba phải rời bỏ đất nước, và Maikel là một trong số đó. Khi lần đầu tiên anh đến sân bay Nội Bài vào năm 2018, anh dự định ở lại vài tháng theo lời mời của một người bạn. Dần dần, lòng hiếu khách của đất nước đã thuyết phục anh ở lại.

Maikel’s parents spent nearly three months in Vietnam during their son’s wedding. They said they were captivated by the country from the moment they arrived.

• Bố mẹ Maikel đã ở Việt Nam gần ba tháng trong đám cưới của con trai họ. Họ nói rằng họ bị cuốn hút bởi đất nước này ngay từ lúc họ đến.

As she prepared to leave, his mother said: "Now I understand why my Maikel does not want to leave. Vietnam is so wonderful that I also wish I could stay."

• Khi chuẩn bị rời đi, mẹ anh nói: "Bây giờ tôi hiểu tại sao Maikel của tôi không muốn rời đi. Việt Nam thật tuyệt vời đến mức tôi cũng ước mình có thể ở lại."