French-Vietnamese woman returns to serve poor in her mother’s homeland

She gripped her mother Loan’s hand as they stepped off the plane at Noi Bai Airport in Hanoi. No one was waiting. The heat and constant noise were her first impressions of her mother’s homeland.

• Cô nắm chặt tay mẹ Loan khi họ bước xuống máy bay tại sân bay Nội Bài ở Hà Nội. Không ai đợi. Nóng bức và tiếng ồn liên tục là ấn tượng đầu tiên của cô về quê hương của mẹ.

"Yet deep down, I still felt something familiar," the 61-year-old says, recalling her first trip to Vietnam in the summer of 1990.

• "Nhưng sâu thẳm trong lòng, tôi vẫn cảm thấy có điều gì đó quen thuộc," người phụ nữ 61 tuổi nhớ lại chuyến đi đầu tiên đến Việt Nam vào mùa hè năm 1990.

Isabelle felt a pang of disappointment when the immigration officer stamped a red seal on her tourist visa and slid it back through the glass window. The stamp reminded her she was only a tourist in her own homeland.

• Isabelle cảm thấy một nỗi thất vọng khi nhân viên nhập cảnh đóng dấu đỏ lên visa du lịch của cô và trượt nó lại qua cửa sổ kính. Dấu đó nhắc nhở cô rằng cô chỉ là một du khách ở quê hương của mình.

The unwelcoming feeling quickly faded at the hotel over a steaming bowl of pho. The aroma of cinnamon and star anise brought back the stories her mother had told in France. "If it tastes like home, then we are home," Loan told her.

• Cảm giác không chào đón nhanh chóng tan biến tại khách sạn khi cô thưởng thức một bát phở nóng hổi. Mùi thơm của quế và hoa hồi gợi lại những câu chuyện mẹ cô đã kể ở Pháp. "Nếu nó có vị như nhà, thì chúng ta đang ở nhà," Loan nói với cô.

From that moment Vietnam felt alive and set her on a journey to rediscover her roots and give back to her mother’s homeland.

• Từ khoảnh khắc đó, Việt Nam đã trở nên sống động và đặt cô vào hành trình khám phá lại nguồn gốc của mình và trả lại cho quê hương của mẹ.

Isabelle Muller in a classroom in 2024. Photo by courtesy of Isabelle

• Isabelle Muller trong một lớp học năm 2024. Ảnh do Isabelle cung cấp

Isabelle was born in a small village in Tours city in central France, the youngest of five siblings. Her mother left Ha Tinh, Vietnam, in 1955 with her father, a former French soldier who had fought in Indochina and returned home with psychological trauma after leaving the army.

• Isabelle sinh ra ở một ngôi làng nhỏ ở thành phố Tours, miền trung nước Pháp, là con út trong năm anh chị em. Mẹ cô rời Hà Tĩnh, Việt Nam, năm 1955 cùng cha cô, một cựu binh người Pháp đã chiến đấu ở Đông Dương và trở về nhà với chấn thương tâm lý sau khi rời quân đội.

The family lived in poverty. Her mother was the breadwinner but endured the prejudice of neighbors.

• Gia đình sống trong cảnh nghèo đói. Mẹ cô là người kiếm sống chính nhưng phải chịu đựng sự kỳ thị của hàng xóm.

"I was an outcast in French society. I lived in the shadows of isolation and discrimination," Isabelle recalls.

• "Tôi là một người bị xã hội Pháp xa lánh. Tôi sống trong bóng tối của sự cô lập và phân biệt đối xử," Isabelle nhớ lại.

School was her only place for social contact, but it did little to ease the pain of being sexually abused by her biological father for nine years. With no way out but obedience and silence, she attempted suicide twice, when she was 13 and 17.

• Trường học là nơi duy nhất cô có thể giao tiếp xã hội, nhưng nó không làm giảm bớt nỗi đau của việc bị lạm dụng tình dục bởi cha ruột trong suốt chín năm. Không có lối thoát nào khác ngoài sự tuân phục và im lặng, cô đã hai lần tự tử, khi cô 13 và 17 tuổi.

After graduating from university, she moved to Germany to work as an interpreter and met her husband, a technology entrepreneur.

• Sau khi tốt nghiệp đại học, cô chuyển đến Đức làm việc như một phiên dịch viên và gặp chồng, một doanh nhân công nghệ.

She had saved enough to take Loan to Vietnam, motivated by her mother’s stories of their heritage. One of things she wanted to see was if Vietnamese shared her mother’s resilience in the face of hardship.

• Cô đã tiết kiệm đủ tiền để đưa Loan đến Việt Nam, được thúc đẩy bởi những câu chuyện của mẹ về di sản của họ. Một trong những điều cô muốn thấy là liệu người Việt có chia sẻ sự kiên cường của mẹ cô trong đối mặt với khó khăn hay không.

During the trip they reunited with Loan’s younger brother, Le. Isabelle saw a thatched-roof house and lush rice fields for the first time. A cousin picked pineapples for her and climbed a coconut tree to get her fresh coconut water.

• Trong chuyến đi, họ đã đoàn tụ với em trai của Loan, Lê. Isabelle lần đầu tiên thấy một ngôi nhà mái tranh và những cánh đồng lúa xanh mướt. Một người anh họ hái dứa cho cô và leo lên cây dừa để lấy nước dừa tươi.

"The warmth made me feel this was where I truly belonged. Step by step, I began to feel deeper love for this country."

• "Sự ấm áp làm tôi cảm thấy đây là nơi tôi thật sự thuộc về. Từng bước một, tôi bắt đầu cảm nhận tình yêu sâu sắc hơn đối với đất nước này."

Loan passed away in 2003, leaving a wish to build as many schools as possible for poor children in Vietnam. Isabelle promised to fulfill it.

• Loan qua đời năm 2003, để lại mong muốn xây dựng càng nhiều trường học càng tốt cho trẻ em nghèo ở Việt Nam. Isabelle hứa sẽ thực hiện điều đó.

"She wanted equal educational opportunities for all children," she says. She also wanted to give back to Vietnam, a place that had given her the affection she needed to heal after a traumatic childhood.

• "Bà muốn cơ hội giáo dục bình đẳng cho tất cả trẻ em," cô nói. Cô cũng muốn trả lại cho Việt Nam, nơi đã cho cô tình cảm cần thiết để chữa lành sau tuổi thơ đầy đau thương.

In May 2016 Isabelle established the Loan Foundation. Over nine years it undertook more than 48 projects, including scholarships for disadvantaged students and orphans, building boarding houses and kitchens and supporting disaster relief. Funding came from individual donors, international organizations in Europe and Vietnam and royalties from her books.

• Tháng 5 năm 2016 Isabelle thành lập Quỹ Loan. Trong suốt chín năm, quỹ đã thực hiện hơn 48 dự án, bao gồm học bổng cho học sinh và trẻ mồ côi khó khăn, xây dựng nhà nội trú và nhà bếp, và hỗ trợ cứu trợ thiên tai. Quỹ nhận được tài trợ từ các nhà tài trợ cá nhân, tổ chức quốc tế ở châu Âu và Việt Nam, cùng với tiền bản quyền từ sách của cô.

"I don’t want these children to see me as a rich ‘western woman’ who only hands out money. My efforts will mean nothing if they don’t recognize the value of education."

• "Tôi không muốn những đứa trẻ này nhìn tôi như một người phụ nữ 'phương Tây giàu có' chỉ phát tiền. Nỗ lực của tôi sẽ vô nghĩa nếu chúng không nhận ra giá trị của giáo dục."

Isabelle Muller at the handover ceremony for a kindergarten in Na Hang District, Tuyen Quang Province, September 2023. Photo by courtesy of Isabelle.

• Isabelle Muller tại lễ bàn giao một trường mẫu giáo ở huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang, tháng 9 năm 2023. Ảnh do Isabelle cung cấp.

On trips to the highlands, Isabelle met children asking for US$5 each time someone took their photo. She realized financial aid and scholarships were not enough to bring lasting change, as traditions, family pressure and social norms often caused children to drop out of school or marry early.

• Trong những chuyến đi đến vùng cao, Isabelle gặp những đứa trẻ xin 5 USD mỗi lần có người chụp ảnh. Cô nhận ra rằng hỗ trợ tài chính và học bổng không đủ để mang lại thay đổi lâu dài, vì truyền thống, áp lực gia đình và chuẩn mực xã hội thường khiến trẻ em bỏ học hoặc kết hôn sớm.

Four times a year she flies to Vietnam to join awareness classes, counsel children and help them plan their futures. She draws inspiration from teachers in remote villages who cross forests and muddy roads to reach school.

• Bốn lần một năm cô bay đến Việt Nam để tham gia các lớp nâng cao nhận thức, tư vấn trẻ em và giúp chúng lập kế hoạch cho tương lai. Cô lấy cảm hứng từ những giáo viên ở các ngôi làng xa xôi, vượt qua rừng và đường bùn để đến trường.

The results of her efforts first became evident in children like Ma Thuy Thuy, born into a poor farming family. Her parents once forced her to quit school to work in the fields, and so she ran away to Hanoi by bus. With support from the Loan Foundation, she was admitted to East Asia University of Technology to study food technology.

• Kết quả của nỗ lực của cô trở nên rõ ràng đầu tiên ở những đứa trẻ như Ma Thùy Thùy, sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo. Cha mẹ cô từng buộc cô bỏ học để làm việc trên đồng, và cô đã chạy trốn đến Hà Nội bằng xe buýt. Với sự hỗ trợ từ Quỹ Loan, cô được nhận vào Đại học Công nghệ Đông Á để học công nghệ thực phẩm.

Sung Thi My, 22, from the Dong Van Karst Plateau in Ha Giang was also on the verge of dropping out four years ago due to poverty. Isabelle reached out when My was in 12th grade at Ha Giang’s boarding school for ethnic minority students and encouraged her to continue.

• Sùng Thị Mỹ, 22 tuổi, từ Cao nguyên Đá Đồng Văn ở Hà Giang cũng đã sắp bỏ học bốn năm trước vì nghèo đói. Isabelle đã liên lạc khi Mỹ đang học lớp 12 tại trường nội trú cho học sinh dân tộc thiểu số ở Hà Giang và khuyến khích cô tiếp tục học.

"She was the light at the end of a dark tunnel," My says. She works part-time in a hotel in Hanoi’s old quarter and is set to graduate from the Hanoi University of Commerce in 2026.

• "Cô ấy là ánh sáng cuối đường hầm tối tăm," Mỹ nói. Cô làm việc bán thời gian tại một khách sạn ở khu phố cổ Hà Nội và dự kiến tốt nghiệp Đại học Thương mại Hà Nội vào năm 2026.

Vu Yen, Isabelle’s colleague at the Loan Foundation, praised her dedication to children in the northern mountains.

• Vũ Yến, đồng nghiệp của Isabelle tại Quỹ Loan, ca ngợi sự cống hiến của cô đối với trẻ em ở miền núi phía Bắc.

For every school-building project, Isabelle travels over 10,000 kilometers from Germany to personally oversee the work, even in dangerous locations on mountainsides or deep in remote areas. When roads are too slippery for cars, she rides a motorbike or walks with the team. Isabelle visits disadvantaged children at home to listen to their stories.

• Đối với mỗi dự án xây dựng trường học, Isabelle đi hơn 10.000 km từ Đức để trực tiếp giám sát công việc, thậm chí ở những địa điểm nguy hiểm trên sườn núi hoặc sâu trong các khu vực xa xôi. Khi đường quá trơn trượt cho xe ô tô, cô đi xe máy hoặc đi bộ cùng đội ngũ. Isabelle thăm trẻ em khó khăn tại nhà để lắng nghe câu chuyện của họ.

"I’m impressed by her belief that children are pieces of a puzzle that helps shape the world," Yen says.

• "Tôi ấn tượng bởi niềm tin của cô rằng trẻ em là những mảnh ghép của một bức tranh giúp hình thành thế giới," Yến nói.