Autistic individuals earn income and recognition at Hanoi's 'Happiness Shop'

At 12:30 p.m., a walkie-talkie announcement about incoming customers activates the small café at 254 Mai Anh Tuan Street. The staff quickly wrap up their lunch break. Duc, 19, organizes the shifts within a minute, recognizing each colleague's strengths and pairing employees accordingly. "Head chef" Hung teams up with Tram to handle orders, while Minh is supported by Lam in preparing drinks. Other team members arrange napkins and chili sauce on tables.

• Lúc 12:30 chiều, một thông báo qua bộ đàm về khách hàng sắp đến kích hoạt quán cà phê nhỏ tại số 254 đường Mai Anh Tuấn. Nhân viên nhanh chóng kết thúc giờ nghỉ trưa. Đức, 19 tuổi, tổ chức ca làm việc trong vòng một phút, nhận ra thế mạnh của từng đồng nghiệp và ghép cặp nhân viên phù hợp. "Bếp trưởng" Hùng cùng Trâm xử lý đơn hàng, trong khi Minh được hỗ trợ bởi Lâm trong việc chuẩn bị đồ uống. Các thành viên khác sắp xếp khăn giấy và tương ớt trên bàn.

Duc, Hung, Lam, and Tram are autistic employees at the "Happiness Shop," founded by 40-year-old entrepreneur Nguyen Duc Trung as part of Vietnam's Autism Projects (VAPs), the country's first economic model specifically designed for people with autism.

• Đức, Hùng, Lâm và Trâm là những nhân viên tự kỷ tại "Cửa hàng Hạnh phúc," được thành lập bởi doanh nhân 40 tuổi Nguyễn Đức Trung, một phần của Dự án Tự kỷ Việt Nam (VAPs), mô hình kinh tế đầu tiên của cả nước được thiết kế dành riêng cho người tự kỷ.

Nguyen Duc Trung (front row, 2nd from R) with his employees at Vietnam's Autism Projects (VAPs). Photo by VAPs

• Nguyễn Đức Trung (hàng đầu, thứ 2 từ phải) cùng nhân viên tại Dự án Tự kỷ Việt Nam (VAPs). Ảnh: VAPs

Trung, who previously had no autistic relatives or background in special education, experienced a life-changing moment 12 years ago.

• Trung, trước đây không có người thân tự kỷ hoặc nền tảng giáo dục đặc biệt, đã trải qua một khoảnh khắc thay đổi cuộc đời 12 năm trước.

During a vacation, a child suddenly struck his head. The mother frantically apologized, explaining, "My child is autistic."

• Trong một kỳ nghỉ, một đứa trẻ đột nhiên đánh vào đầu anh. Người mẹ vội vàng xin lỗi, giải thích, "Con tôi bị tự kỷ."

This encounter prompted Trung to question the world of autistic individuals, leading him to extensive research in special education, healthcare, and life skills. Ultimately, he concluded, "An economic model is the most sustainable path."

• Cuộc gặp gỡ này đã khiến Trung đặt câu hỏi về thế giới của những người tự kỷ, dẫn anh đến nghiên cứu sâu rộng về giáo dục đặc biệt, chăm sóc sức khỏe và kỹ năng sống. Cuối cùng, anh kết luận, "Một mô hình kinh tế là con đường bền vững nhất."

"Autism is a lifelong condition with no cure," Trung said. "But in the right environment, autistic individuals can live independently, work, and contribute to society."

• "Tự kỷ là một tình trạng suốt đời không có thuốc chữa," Trung nói. "Nhưng trong môi trường phù hợp, người tự kỷ có thể sống độc lập, làm việc và đóng góp cho xã hội."

Lam and Dung serving customers at the "Happiness Bookstore" on May 28, 2025. Photo by Phan Duong

• Lam và Dũng phục vụ khách hàng tại "Hiệu sách Hạnh phúc" vào ngày 28 tháng 5 năm 2025. Ảnh: Phan Dương

Trung created that supportive environment by launching a chain of businesses including a grocery store, café, bookstore, and homestay. Employee training varies; some learn tasks such as wiping tables in just days, while others take months to master basic actions like holding a broom or turning on a stove switch. Some employees benefit from aids such as rubber bands on their wrists or listening to classical music to help them concentrate.

• Trung đã tạo ra môi trường hỗ trợ đó bằng cách khởi động một chuỗi các doanh nghiệp bao gồm cửa hàng tạp hóa, quán cà phê, hiệu sách và homestay. Đào tạo nhân viên rất đa dạng; một số học các nhiệm vụ như lau bàn chỉ trong vài ngày, trong khi những người khác mất hàng tháng để thành thạo các hành động cơ bản như cầm chổi hoặc bật công tắc bếp. Một số nhân viên được hưởng lợi từ các công cụ hỗ trợ như dây cao su trên cổ tay hoặc nghe nhạc cổ điển để giúp họ tập trung.

"The autistic brain thinks directly, free from deceit, metaphors, or social nuances," Trung said. Yet, this straightforward way of thinking can clash with neurotypical complexities, something Trung has learned through trial and error.

• "Bộ não tự kỷ suy nghĩ trực tiếp, không có sự lừa dối, ẩn dụ hay các sắc thái xã hội," Trung nói. Tuy nhiên, cách suy nghĩ thẳng thắn này có thể xung đột với sự phức tạp của người thường, điều mà Trung đã học qua thử và sai.

In early 2018, near Tet holiday, Trung heard loud noises from upstairs. He discovered 10 laptops destroyed on the third floor. Initially shocked, he later understood the incident was caused by Vinh, an autistic teenager from Ho Chi Minh City who had become overwhelmed and was unable to communicate his exhaustion and frustration.

• Đầu năm 2018, gần Tết, Trung nghe thấy tiếng ồn lớn từ tầng trên. Anh phát hiện 10 chiếc laptop bị phá hủy trên tầng ba. Ban đầu bị sốc, sau đó anh hiểu rằng sự cố này do Vinh, một thiếu niên tự kỷ từ TP. Hồ Chí Minh, đã trở nên choáng ngợp và không thể truyền đạt sự mệt mỏi và thất vọng của mình.

"My biggest mistake was misjudging their health and limits," Trung said.

• "Sai lầm lớn nhất của tôi là đánh giá sai sức khỏe và giới hạn của họ," Trung nói.

From such experiences, Trung became more empathetic. For example, Lam, who cycles to work, receives short breaks upon arrival, while Tram, the only female employee, receives gentler treatment.

• Từ những kinh nghiệm như vậy, Trung trở nên đồng cảm hơn. Ví dụ, Lam, người đạp xe đi làm, được nghỉ ngắn khi đến, trong khi Trâm, nhân viên nữ duy nhất, được đối xử nhẹ nhàng hơn.

(From L) Quang Anh, Duc, Hung, and Lam, employees at Vietnam's Autism Projects. Photo by VAPs

• (Từ trái) Quang Anh, Đức, Hùng và Lâm, nhân viên tại Dự án Tự kỷ Việt Nam. Ảnh: VAPs

Each autistic employee at VAPs is unique, influenced by their family backgrounds, routines, and even weather conditions.

• Mỗi nhân viên tự kỷ tại VAPs là duy nhất, bị ảnh hưởng bởi nền tảng gia đình, thói quen và thậm chí là điều kiện thời tiết.

Quang Anh, who joined VAPs four years ago experiencing severe mental distress, initially acted out destructively. However, Trung's patient, non-retaliatory approach helped Anh transform. Now, at 22, he is calm, capable of emceeing, and leads peers in sharing their experiences.

• Quang Anh, người tham gia VAPs bốn năm trước trong tình trạng căng thẳng tâm lý nghiêm trọng, ban đầu có hành động phá hoại. Tuy nhiên, cách tiếp cận kiên nhẫn, không trả đũa của Trung đã giúp Anh thay đổi. Hiện tại, ở tuổi 22, Anh bình tĩnh, có khả năng dẫn chương trình và dẫn dắt đồng nghiệp chia sẻ kinh nghiệm của mình.

Over nearly a decade, VAPs has provided a nurturing space for autistic individuals to learn, work, and integrate into society, serving over 10,000 customers. Initially, 23 young individuals joined the project; 10 currently remain, aged between 18 and 31.

• Trong gần một thập kỷ, VAPs đã cung cấp một không gian nuôi dưỡng để người tự kỷ học hỏi, làm việc và hội nhập vào xã hội, phục vụ hơn 10.000 khách hàng. Ban đầu, 23 thanh niên tham gia dự án; hiện tại còn 10 người, tuổi từ 18 đến 31.

Employees receive daily wages. On May 28, seven customers visited the café, resulting in each employee earning VND20,000 (US$0.77) plus an additional VND20,000 in tips. Further income is supplemented by parental contributions, training fees, or year-end profits.

• Nhân viên nhận được lương hàng ngày. Vào ngày 28 tháng 5, bảy khách hàng đã đến quán cà phê, dẫn đến mỗi nhân viên kiếm được 20.000 VND (0,77 USD) cộng thêm 20.000 VND tiền tips. Thu nhập thêm được bổ sung từ đóng góp của phụ huynh, phí đào tạo hoặc lợi nhuận cuối năm.

"The strength of autistic employees isn't in productivity or skills alone, but in their sincerity and joy in their work," Trung said.

• "Sức mạnh của nhân viên tự kỷ không chỉ ở năng suất hay kỹ năng, mà ở sự chân thành và niềm vui trong công việc của họ," Trung nói.

Duy Duc distributing daily earnings to colleagues on May 28, 2025. Photo by Phan Duong

• Duy Đức phân phát thu nhập hàng ngày cho đồng nghiệp vào ngày 28 tháng 5 năm 2025. Ảnh: Phan Dương

Every worker at the "Happiness Shop" embodies triumph over adversity. Dung has a talent for numerology; Lam speaks fluent English and studies law at Open University; Hung has evolved from a reserved individual into an articulate head chef.

• Mỗi công nhân tại "Cửa hàng Hạnh phúc" đều hiện thân cho sự vượt qua khó khăn. Dũng có tài năng về số học; Lâm nói tiếng Anh trôi chảy và học luật tại Đại học Mở; Hùng đã phát triển từ một người kín đáo thành một bếp trưởng hoạt ngôn.

After nearly seven years, Duc feels understood and has discovered his best self, a young man known for his constant smile.

• Sau gần bảy năm, Đức cảm thấy được hiểu và đã khám phá ra bản thân tốt nhất của mình, một chàng trai trẻ nổi tiếng với nụ cười không ngớt.

Now in his final year studying IT, Duc's transformation amazes his mother, Dung, 54.

• Hiện tại, trong năm cuối học IT, sự thay đổi của Đức làm mẹ anh, Dũng, 54 tuổi, ngạc nhiên.

"For parents of autistic children, nothing is more rewarding than seeing your child thrive," she shared.

• "Đối với phụ huynh có con tự kỷ, không gì quý hơn việc thấy con mình phát triển," bà chia sẻ.

Trung aims to expand this economic model further. "Our path may seem small," he said, "but with collective support, we can create broad avenues for autistic individuals to thrive."

• Trung mong muốn mở rộng mô hình kinh tế này hơn nữa. "Con đường của chúng tôi có vẻ nhỏ," anh nói, "nhưng với sự hỗ trợ tập thể, chúng tôi có thể tạo ra những đại lộ rộng lớn cho người tự kỷ phát triển."

Disadvantaged children can have brighter futures when the whole community joins hands. To support more life-changing journeys, readers can contribute here.

• Trẻ em thiệt thòi có thể có tương lai sáng hơn khi cả cộng đồng cùng chung tay. Để hỗ trợ nhiều hành trình thay đổi cuộc sống hơn, độc giả có thể đóng góp tại đây.